Zandblauwtje

Zandblauwtje
Jasione montana
Klokjesfamilie
-------------------------------------------------------------
Het zandblauwtje is een fleurige verschijning in schrale, voedselarme bermen. Het is een echte zomerplant die van warmte houdt en altijd in de volle zon staat, vaak met een aantal bijeen.
De penwortel heeft talrijke dunne zijwortels die tot meer dan een halve meter diep in de grond doordringen. Dat maakt dat het zandblauwtje in een overigens dorre omgeving, lang fris kan blijven. Het is een echte specialist van kalkarme zandgrond.

Zandblauwtje is, naast het grasklokje, de enige vertegenwoordiger van de Klokjesfamilie die in vrijwel het hele land in het wild voorkomt.
In de stad is het te vinden langs wegbermen, op spoorwegterreinen en op braakliggende gronden.

Het zandblauwtje is in tuincentra in gekweekte vorm ook als tuinplant te koop in diverse variëteiten. Wordt de tuin echter bemest dan verdwijnt het. Dat is ook de reden dat we het in en om de stad steeds minder tegenkomen omdat uitlaatgassen, uitwerpselen van honden en dergelijke de grond bemesten en daar kan de plant niet tegen. Bemesting stimuleert de groei van gras en andere hoge planten waartussen het zandblauwtje zich niet kan handhaven.

Dat zandblauwtje tot de Klokjesfamilie behoort, lijkt op het eerste gezicht wat vreemd. De bloeiwijze, het bolvormige hoofdje, lijkt immers sterk op een composietenhoofdje. Maar de doosvrucht sluit elke verwarring uit. Het langwerpig omgekeerd eironde zaaddoosje, driemaal zo lang als breed, is typerend voor de klokjesfamilie. Het springt aan de top met klepjes open.

De geslachtsnaam ‘Jasione’ is waarschijnlijk afgeleid van ‘iasis ‘dat ‘geneeskrachtig’ betekent. Maar over het gebruik als artsenijplant is verder niets overgeleverd.
Ook de soortaanduiding ‘montana’ wekt verwondering. Het betekent ‘bewoner van de bergen’ maar uit niets blijkt een voorliefde voor de bergen als groeiplaats. De Nederlandse naam omschrijft de plant precies wat hij is: ‘een blauwe bloem die op zand groeit’.

Zandblauwtje is een aantrekkelijke en belangrijke plant voor korttongige zandbijen, groefbijen en maskerbijen. De brilmaskerbij is een specialist op zandblauwtje: hij wordt foeragerend het meest op deze plant waargenomen. Ook voor de kleine vuurvlinder en de kleine parelmoervlinder is de plant belangrijk als nectarleverancier. Voor de bestuiving is het zandblauwtje afhankelijk van dit insectenbezoek.