Japanse duizendknoop

Japanse duizendknoop       
Fallopia japonica
Duizendknoopfamilie
---------------------------------------------------------------
Eind negentiende eeuw werd de Japanse duizendknoop in Europa ingevoerd. Als decoratieve, snelgroeiende struik was de plant al snel geliefd bij tuinbezitters. Helaas bleef hij niet binnen de perken. Het begon met één plant maar na 1950 zette de verwildering op grote schaal door.
Vooral de laatste jaren is door afmaaien en het dumpen van tuinafval langs wegbermen en in natuurgebieden, de aanwezigheid van de Japanse duizendknoop sterk toegenomen. Zelfs het kleinste stukje van de wortel dat buiten een tuin terecht komt, ziet kans in hoog tempo tot een waar bos uit te groeien en elke stengelknoop is in staat een nieuwe plant te vormen. In stedelijk gebied laten de jonge uitlopers zich niet door beton en asfalt afschrikken. Ze maken gebruik van zwakke plekken en brengen zo schade toe aan funderingen, riolering en drainagebuizen.
In het buitengebied heeft de inheemse flora er zeer van te lijden want alleen brandnetels houden het nog uit in de buurt van de Japanner. Reden waarom de Belgische regering besloot de verkoop van de struik en het verspreiden ervan te verbieden. In Nederland is die stap nog niet gezet. Recent hebben verschillende gemeenteraden, ook in West-Brabant, de alarmklok geluid. Ze willen bestrijdingsprogramma’s opzetten maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Een overwoekerd stuk grond vrij maken van de wortels, is vrijwel ondoenlijk. De plant wortelt tot 7m diep. 
De Wageningse Stichting Probos doet onderzoek naar een makkelijker toepasbare methode.

Tot voor kort dacht men dat er in Nederland alleen vrouwelijke exemplaren van de Japanse duizendknoop waren. Daardoor kon er geen zaad worden gevormd en kon de woekerende exotische plant zich alleen verspreiden doordat stukjes van de plant in een nieuw gebied terechtkwamen en daar uitgroeiden tot nieuwe planten. In 2008 werden echter op twee plaatsen in Nederland mannelijk fertiele planten gevonden. Uit onderzoek is nu gebleken dat daardoor kiemkrachtig zaad gevormd kan worden. Dit leidt niet alleen tot extra verspreidingsmogelijkheden, maar ook tot planten die door een grotere genetische variatie nóg beter in staat zijn om inheemse planten te verdringen.

Het positieve van de Japanse duizendknoop is dat de bloemen rijk zijn aan nectar. Bijen, hommels en andere insecten profiteren daarvan in de nazomer als de meeste andere planten uitgebloeid zijn. De alternatieve keuken heeft de jonge loten ontdekt die in het voorjaar opschieten. Ze zijn eetbaar en smaken zoals rabarber. Aangename bijkomstigheid: de stof resveratrol die hij  bevat stimuleert de vetverbranding. Je kunt er flink van afslanken.

De geslachtsnaam ‘Fallopia’ is afkomstig van Gabriello Fallopia, een 16de-eeuwse Italiaanse apotheker en chirurg. De soortaanduiding ‘japonica’ betekent ‘Japanse’. De plant komt oorspronkelijk uit China en Japan. De Nederlandse naam ‘duizendknoop’ slaat op de verdikkingen op de stengel.