Herderstasje

Herderstasje

Op vele plaatsen in de stad tref je herderstasje aan. De kleinste exemplaren tussen het plaveisel, de grootste op omgewerkte grond langs plantsoen. Zolang het maar niet beschaduwd heeft deze plant het naar zijn zin. Veel voorkomende plaatsen: open stukken op gazons, langs trottoirs, tussen spleten tussen muur en plaveisel. Door zijn lange pen wortel verdraagt hij goed droogte. Ook van de voedselrijkdom van honden-uitlaatplaatsen weet de plant goed te profiteren.

Deze eenjarige plant is met uitzondering van de winter het gehele jaar aan te treffen. De plant leeft slechts enkele maanden en meerdere generaties kunnen elkaar opvolgen. De bloeiperiode loopt van maart tot november.

Herderstasje heeft een wortelrozet waaruit een of meerdere stengels te voorschijn komen. De bladeren van de wortelrozet zijn behaard en erg variabel wat betreft insnijding. Er komen exemplaren voor met sterk ingesneden bladeren en exemplaren die nagenoeg gaafrandig zijn. De stengelbladen komen verspreid voor en zijn stengelomvattend. De stengels kunnen op gunstige standplaatsen wel 60 cm hoog worden.

De kleine bloemen bevatten vier witte kroonbladeren en vier groene kelkbladeren.Veel insecten bezoeken de bloemen, maar desondanks treedt er maar weinig kruisbestuiving op.

Aan de vorm van de hauwtjes heeft herderstasje zijn naam te danken Capsella bursa-pastoris, letterlijk tasje/beurs van de herder. De vorm is min of meer driehoekig met een sterk ingesneden top. Ook onze westerburen zien een zelfde vorm in de vrucht, de Engelse benaming is Shepherd’s Purse.
De oliehoudende zaden kunnen vele jaren hun kiemkracht bewaren en wachten een gunstig tijdstip voor kieming as. Uitroeien van deze plant uit plantsoen of park is dan ook een onmogelijke opgave.

Herderstasje is vaak in gezelschap van straatgras en vogelmuur en behoort tot de meest algemene “onkruiden”van Nederland. Het is de meest algemene kruisbloemige, de familie waartoe deze behoort. Familieleden zijn: pinksterbloem, kleine veldkers, gewone raket, zandraket, vroegeling etc.

Vaak worden wit uitgeslagen stengels en bladeren aangetroffen . Deze planten zijn aangetast door witte roest (Albugo candida), een schimmel die ook op nadere kruisbloemigen waaronder consumptiegewassen als kool worden aangetroffen.

Jonge rozetblaadjes kunnen worden gebruikt in salades. Let wel op de plaats waar u de plantjes verzamelt; veel plekken waar herderstasje wordt aangetroffen zijn stoffig en smerig en daardoor minder geschikt.

In volksgeneeskunde wordt aan  herderstasje positieve werking toegedicht bij bloedingen en ontstekingen van de urinewegen. In de volksmond staat herderstasje ook bekend als lepeltjesdief, tasjeskruid, beursjeskruid, tuinlepeltje. Kent u nog meer namen voor dit veel voorkomend plantje?

J, 21-04-2010